PROTO-GERMÁNICO *SWĒB- 'SUEVO'

Dizia Piel em 1943 (Os nomes germánico na toponímia Portuguesa, nº 1331), e nom acertava, que este tema era 'especificamente gótico'. Digo que nom acertava por quanto Förstemann (ADN: 1286, fonte que Piel cita) recolhe algumhas personages, como um tal Savaricus bispo de Orleans no século VII, Savaricus de Auxerre no VIII, e outro Soavaricus de Orleans no VIII, todos a menos de 150 km de París, em pleno território franco.


Dizia tamém Piel, no mesmo lugar, que nom estava de acordo coa proposta de Sachs, que relacionava este tema co nome dos suevos. Aqui as evidencias nom som de doada interpretaçom; em particula Gerhard Köbler explica os diversos nomes que havemos de ver como derivados dum (ou compostos cum) proto-germánico swēb-:


*swēb-, germ.: Q.: PN (1. Jh. v. Chr.), ON; Son.: Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen 2, 1990, 618 (Norsav, Sueb, Suebi, Suebi [Ortsname], Suefi?, SwabarharjaR, Svabila)


Que é o mesmo tema que reconstrue, para o nome dos suevos, Vladimir Orel (2003: 395):


*swēbaz sb.m.: ON Sváfa-land ‘land of Swabians’, OE pl. Swæfe ‘Swabians’, OHG pl. Swàba id. Cf. also Lat-Germ Suèbi, Suèvi. Based on the possessive *swe-.


Pola sua vez, este tema derivaria do adjectivo possessivo *swē 'próprio'.


O notável, e inegável, e que os máis dos nomes que havemos de ver de seguido apresentam a forma sab- (sav-), ainda que hai evidencias de provirem dumha forma anterior *swab-: Así, para o frequentisimo Sabaricus temos o já mentado Soavaricus; para Sabila temos um godo de nome Suavila (ano 633), para os galegos Sabegoto e Savildi temos a burgundia Suabegotto e varias mulheres de nome Suabehildis... Esta tendência à coalescência da wau na antroponímia germánica é notavel en todo tipo de antropónimos, nomeadamente naqueles que puidessem conter o elemento *swenþ- 'forte', reduzidos quase sempre, na Galiza, a formas send- ou sind-.


Por outra banda, no entanto a evoluçom germánica 'ocidental' (¿ou moderna?) de ē em ā é notória entre os vándalos africanos (lembremos a inscripçom de Hippo Regio ERMENGON SUABA, AE 1962, +00347), ou tamém na escrita de Jordanes ou de Gregório de Tours, quem chamam suavos aos suevos da Galiza, a toponímia galega segue o nome dos suevos tal e como é conhecido por Hidacio e polas fontes clásicas, Suevos:
Suegos (Santa Eulália) (161 hab.- Pol, Lugo) ‹ 'in Suevus villas ' (CODOLGA: Lugo 1160)
Suegos (Santa Maria) (328 hab. Vicedo, Lugo) ‹ 'Sancta Maria de Sueuos' (CODOLGA: Mondonhedo 1128)
Suevos (San Mamede) (298 hab.- A Banha, Crunha)
Suevos (San Martinho) (532 hab.- Arteixo, Crunha)
Suevos (42 hab.- Ames, Crunha)
Suevos (126 hab.- Maçaricos, Crunha)




A.- NOMES DERIVADOS


A.1.- SUABAS ˂ PGmc *SWĒBAZ 'suevo':


O extraordinário nome Suabas 'Suebo' da-se umha única vez na documentaçom medieval editada para o noroeste da península, na colección Portugaliae Monumenta Historica:


'Suabas (?) test. Trudili test. Sisili test.' (PMH: 960)


É notável incluso na sua desinência, ainda em essência a germánica -az, evoluçom normal da indo-europea -os, e cognata da latina -us. Pode ser o mesmo nome o seguinte, que amossa provir dumha forma PG *Swēbi:


'id sumus Fredenando Guginu, Homar, Sueve, Leuno, Alvaro, Ceidone' (Celanova, 879)


Förstemann recolhe Svab, Suab, Swab, Swap, Suap, Swabh, Suavus, Suaf (ADN: 1373); e Sabas (ADN: 1286).


A.2.- SAVINUS ˂ PGmc *SWĒBĪNAZ


Possível derivado mediante o sufixo -īnaz. Nom é moi frequente, e coincide co antropónimo latino Sabinus (E. Rivas 1991: 262):


Naustus episcopus conf., Ermegildus maiordomus conf., Sauinus conf (TA 883)


Tem deixado um par de topónimos:

  • Savim / Sabín (5 hab.- Monte de Ramo, Ourense)


  • Savim / Sabín (92 hab.- Narom, Crunha) ˂ 'inde ad Fontem de Talle et inde ad Archum de Savin et inde in directo (...) ad flumen Iuvie' (CODOLGA: Pedroso 1120)



E nom desboto que o seguinte esteja tamém relacionado:

  • Lama Sapim / Lamasapín (38 hab.- Maçaricos, Crunha)



Förstemann recolhe (ADN: 1374): Swabin, Suabin, Swapin, Suapin.


A.3.- SAVINIA f.


Nom sei se a forma Savinia é o feminino do anterior nome, enquanto nome germánico, ou se é umha forma latina:
'de Savinia natus est Honorigo et Pelagius Honorigiz.' (Celanova s. X)


A.4.- SABILA ˂ PGmc *SWĒBILAN


Derivado masculino mediante o sufixo hipocorístico -ilan-, tam frequente, característico da antroponímia sueva e goda, entre outras:


in Dei nomine. ego Desterigus presbiter tibi Sabila (Celanova 943)


Ainda que nom lhe conheço nengum topónimo a dia de hoje, no passado deveu existir ao menos um:

  • +Savilaes (extinto), em 'et inde sicut vadit per viam ad portam a Savilaes a iuso' (CODOLGA: Osseira 1259)



Devia proceder do genitivo *Sabilanis.


Förstemann recolhe (ADN: 1373-4): Suabilo, Suapilo, Suabilus, Suavilus.


A.5.- SABBALA F.


Antropónimo feminino único, poderia ser um derivado deste tema:


fuit de Rezemiro Galindici et habuit eum de matre sua Sabbala, (CODOLGA: Braga 1061)


A.5.- ZAVELLO


Zavello penso que pode ser um derivado latino ou latinizado formado sobre o próprio tema *swēb-:


vinea que fuit de Aliverga, et alio petazo que fundavit Zavello (Celanova s. XI)




B.- NOMES COMPOSTOS:


B.1.- SEVEGILDO ˂ PGmc *SWĒBEGELDAZ 'suevo-tesouro'


Nome masculino com segundo elemento *geldam 'recompensa, tesouro'.
'Hereditate de Sevegildo' (España Sagrada v.40: Lugo 998)


O nome do seguinte lugar deve derivar deste antropónimo:

  • Savilhe / Saville (7 hab.- Melide, Crunha)*Sabilli



Com evoluçom:
*Sabegildi 'De Sabegildus' ˃
˃ *Savegildi (leniçom de [b] intervocálico ˃ [β]) ˃
˃ *Saveildi (perda de /g/ intervocálico) ˃
˃ *Savilli (assimilaçom /ildi/ ˃ /il:i/ e reduçom de hiato) ˃
˃ Savilhe / Saville


B.2.- SABEGOTO f. ˂ PGmc *SWĒBEGEUTŌ 'sueva-goda'


Nome feminino composto, relativamente frequente. O seu segundo elemento deve estar relacionado co proto-germánico *geutōn (masculino! 'escançador; manancial', GWB, s.v. *geut-), de onde o nome dos godos.


Recedrudia Uanda Trudildi Ausendus filie Guduigie fili Ostosie Sabeg(oto) (…) Sabegoto Stefanus Saroi (CDGH: 954)
ego Adaulfo et uxor mea Savegoto et filii mei de ipsa Savegoto, Alamiro, Faquina (…) ipsam villam de avios nostros seu et de avia nostra Savegoto (Celanova 1007)
al\i\o casare quem dedit Savegoto (…) Adaulfo et Savegoto et filii nostri in hanc cartulam manus nostras (signum). (Celanova 1007)
que fuit de avio nostro Senta et de avia nostra Savegodo (Celanova 1007)
aliam vineam que iacet iuxta illam vestram quam vobis dedit Savegodo (Celanova 1007)
item ego Savegodo una cum filiis meis Gualamiro et Gelvira, vobis domno Cresconio (Celanova 1007)
hereditas que nobis ibidem dedit Eita et uxor sua Sabegoto (Celanova 1010)


Förstemann da (ADN: 1374): Suabegotta (mulher burgundia, s. VI).


B.3.- SAVEGOTO ˂ PGmc *SWĒBEGEUTAZ 'suevo-godo'


Forma masculina do anterior nome. Ainda que nom com plena certidume, as duas seguintes formas poderiam-se corresponder nom com mulheres, mais com homes:


ego Savegodo Gondemarizi et germanus meus Froyla sic vobis damus atque confirmamus (Celanova 1007)
de Vilar: Zanito, L.; Dauti, L.; Roderico, L.; Savegoto, L.; Didaco, L.; Trasarigo, L.; Donno, L.;(Samos s.d.)


Tem deixado um topónimo:



  • Sabegode (5 hab.- Sobrado, Crunha) ˂ 'quantam habebat in ecclesia sancti Iuliani de Colinbranos et in Sauegode, et in Toranti et in Homizierias, et de Pedri' (Sobrado s.d.)



B.4.- *SUABARIUS ˂ PGmc *SWĒBAHARIAS 'suevo-exército'


Nome composto co segundo elemento *harjaz 'exército' (resulta tentador, em consequência, interpretar o nome como '[o que comanda] um exército suevo'), e que tem paralelos como o nome Vandalarius ('vandalo-exército', interpretável como '[o que comanda] um exército suevo'). Nom o conheço, na Galiza, senom polos topónimos extintos:



  • +Suavar (extinto, por Senhor, Cúrtis?) em 'uilla Senior et de Busto et de Fagildi et de Suauar, quomodo sunt determinati.' (Sobrado s.d.)


  • +Suavar (extinto, por Troitim, As Somoças?) em 'et medium de Truitim; sextamque partem de Suavar; et similiter VIo de Spaariz.' (CODOLGA: Caaveiro 1116)



Förstemann recolhe (ADN: 1374): Suabheri, Suafhere.Em runas nórdicas conhece-se tamém a forma Swabaharjaz.


B.5.- SAVILDI / SAVILLI / SEVERILDI f. ˂ PGMC *SWĒBAHILDJŌ 'suevo-loita'


Nome composto feminino; o seu segundo elemento é o proto-germánico *hildjō 'batalha, loita'. Presenta duas variantes principais, com ou sem infixo -r-:


Tudildi cum filiis et neptis suis, Seuerildi cum filiis et neptis suis, Frugildi cum filiis et neptis (TA 912)
ego Trasuario et uxor mea Sauildi, (Celanova 923)
ego A{s}truara una cum filiis meis, id est, Teodemundo, Aldia, Sauildi, Senildi, Liliola et Ermionda, (Sobrado 935)
cum uxore mea nomine Savilli (…) Offino a mea persona et de mea uxore Savildi (Celanova 947)
ego Frogia et uxor mea Sauildi, uobis Hermegildo et Paterne (Sobrado 952)
villa que vocant Quintanela, que fuit de Savilli et de heredibus suis (Samos 1055)


Förstemann (ADN: 1374): Swabahilt, Swabhilt, Suabhildis, Suabchilda, Suabilda, Suauilda.


B.6.- SABAREDUS ˂ PGMC *SWĒBARĒDAZ 'suevo-conselheiro'


Antropónimo composto cum segundo elemento *rēdaz 'conselheiro; hábil', com cruze habitual na antroponímia germánica antiga cum tema -rīd- 'dirigir'. A possível evoluçom distinta de ambos ē pode ter a sua orige quer neste cruze, quer na tonicidade da palavra. Ou temos aqui um indício para reconstruir um primeiro elemento *swāb- e nom *swēb-, mais tamém deve citar-se um Rademirus que tem o vivo aspecto de provir de PGmc *Rēdemēraz.


Guntuigia Metoi Tita Bonosa Aroildi. Egildus Sabaredus Domnelius Astrogoto (CDGH: 954)


Tem deixado o topónimo:

  • Santa Maria Madalena de Sabarei (freguesia com 72 hab.- Corgo, Lugo)



B.7.- SABARICUS ˂ PGMC *SWĒBARĪKAZ 'suevo-rei'


Antropónimo composto co segundo elemento *rīkaz 'rei, poderoso'. É moi comum. Entre as personages com este nome temos um bispo de Dume (é dizer, Mondonhedo; entre o 911 e 927), entre outros:


senrra de Anagisldo Midiz [it] em agrum Visterlani et agrum Sauarici (CODOLGA: Santiago 846)
Sisibertus ts. [sig.], Sauarigus ts. [sig.], Assiulfus ts. [sig.] (Sobrado 858)
Rodericus ts. [sig.], Uenerandus ts., Adimirus ts., Baltanus ts., Sauarigus ts (Sobrado 865)
Vidisclo Orondoniniz ts. Veremudo Adefonsiz ts. Gundulfo Riquilaniz ts. Hordonio Savariz ts. (Celanova 873?)
Segeredus conf., Erus conf., Vilifronsus conf., Sauaricus conf., Telo conf. Fredosindus ts., (TA 899)
Flamolina cum suis filiis, Teodildi cum suis filiis, Sauarigo cum suis filiis et neptis, Velasco cum filiis et neptis, (TA 912)
Gutiherre conf., Rudericus conf., Gundisaluus conf., Sauaricus conf. Ouecus conf., Frunimius conf., (TA 914)
siue et rationem quam testauit de tio nostro Sauarico nomine Tarsina. (TA 919)


As seguintes som do bispo:


Recaredus episcopus conf. sub Christi nomine, Seuarigus episcopus conf (CODOLGA: coimbra 911)
Naustus episcopus conf., Recaredus episcopus conf., Sauaricus episcopus conf., (TA 911)
Recaredus episcopous conf., Assurius episcopus, conf., Sauaricus episcopus conf., Gauinus conf., (TA 912)
sub Christi nomine, Sauaricus, Dumiense episcopus, confirma.- sub Christi nomine, Recaredus Lucense sedis episcopus.- (CODOLGA: Santiago 912)
in idem locum Sancti Martini sede/ et pontifici Sauarici, qui nunc pontificatu obtinet in prefata sede (CODOLGA: Mondonhedo 914)
Recaredo Lucense, Froarengo Conimbricense, Iacobo Cauriense, Gemnadio Astoricense, Sauarico Dumiense, Asuri Auriense, (TA 915)
sub Christi nomine Nausti Dei gratia episcopus. sub Christi nomine Sabaricus Dei gratia episcopus. sub Christi nomine Froarengus Dei gratia episcopus. (CODOLGA: Lugo 915)
dare tibi religioso episcopo Sabarico, & tuis clericis tecum in ipsa sede commorantibus, (CODOLGA: Mondonhedo 916)
tu pater praesule Sabarice pro me intercede cum omni canonicorum ordine (CODOLGA: Mondonhedo 916)
Didacus episcopus conf., Recaredus episcopus conf., Sauaricus episcopus conf. Lucidus Uimarani ts., (TA 917)
Oueco episcopus conf., Frunimius episcopus conf., Sauaricus episcopus conf., Guthere Menendiz conf., (TA 920)
& capitanei territorio Galeciensi in ejusdem praesentia fecit segessionem dominus Sabaricus episcopus pro locum Sancti Martini episcopi Dumiense sedis territorio Bracharense (CODOLGA: Braga 921)
omnia quae intrinsecus sunt ab integro tibi dono, & pontifici Sabarico, & hominibus, (CODOLGA: Mondonhedo 922)
Ranimirus cf. [sig.], Garsia cf., sub Christi nomine Sauarigus Dei gratia episcopus, Scemena cf. [sig.], (Sobrado 922)
vadit in primo termino ab integro tibi dño & pontifici Sabarico episcopo (CODOLGA: Mondonhedo 922)
Fortis astoricense sedis eps conf. Sabaricus usense sedis eps conf. Pantaleus lamecense sedis eps conf. (CODOLGA: Samos 922)
Garsia conf. Recaredus episcopus ts., Sauaricus episcopus ts., Brandericus episcopus ts., (TA 922)
Reccaredus lucense sedis eps conf. Savaricus dumiense sedis eps conf. Assuri auriense sedis eps conf. (TA 922)
Recaredus episcopus conf., Sauaricus episcopus conf., Oueco episcopus conf., (TA 924)
Recaredus metropolitane sedis episcopus (+) conf. in Christi nomine Sabaricus Diomense sedis episcopus (+) conf. (TB 924)
quinta ratione qui fuit de iermano nostro dive memorie domno Savarigo episcopo .(Celanova 927)
villa Zercebre quod mihi concessit pius pater domnus Savaricus episcopus (…) in memoria sancti patris mei spiritalis Savarici episcopi, (Celanova 942)


Outros:


Arias Uisterlani ts., Endisclus ts., Erus Gemundiz ts., Sauarigus presbiter ts., Audila ts., Atina ts., (Sobrado 930)
qui dedit uobis fideiussores ut non fugisset, nominibus Sauarigus presbiter, Froila presbiter, Geldemiro, Sentario, Santinum, Fulridio, (Sobrado 931)
VI modios quos habebant tibi a pariare germanus meus Sauarigus (Sobrado 931)
Fradulfus in hac cartula uenditionis manus meas [sig.], Sauarigus ts., Felix ts., Sentarius ts (Sobrado 931)
Osormeus ts., Froila ts., Sentarius ts., Sauarigus presbiter ts., Boninus presbiter ts (Sobrado 931)
Leovegildus presbiter ts. Ariastem ts. Savarigus presbiter ts (Celanova 935)


Um abade de Pombeiro:


sic enim dicitur monasterio Palumbario, et cultori loci ipsius Sabaricus abba (…) Sabaricus in ac testamenti karta a me facta confirmo. (CODOLGA: Pombeiro 935)
Aldroytus abbas. Veremudus abbas. Savaricus abbas. Gunderamnus cfr. (Celanova 936)
Busianus abbas ts. Adaulfus abbas ts. Savaricus abbas ts. Vidramirus abbas ts. Spassandus abbas ts. (Celanova 938)
Ermoigius episcopus cf. Sindericus abba cf. Spasandus abba cf. Sabaricus abba cf. Didacus abba cf. Rudericus abba anacorita cf. (CODOLGA: Samos 938)


Outros, máis tarde:


Alvanus diaconus ts. Desericus diaconus ts. Savaricus confessus ts. Rudesindus confessus ts. Sandinus diaconus ts. (Celanova 941)
Savarigu Meendiz genuit Ciprianum Savariguiz, et Ausenda Savariguiz et Maria Savariguiz. (Celanova s. X)
Ranimiro Uimariz cf. ts. [sig.], Sauarigus diaconus Fredenandiz cf. [sig.], Petrus Gundesindiz cf. [sig.](Sobrado 952)
filios Stanildi Sitiuidis Gluscudilum Eramildi Ruderigus Sonobrida Sabarigis, Argeleuba Ostosia Guntedrudia Uitiza et Leuba (CDGH: 954)
Martinus Vidramiriz cfr. Aloitus Savarigiz cfr. Alvanes presbiter cfr.(Celanova 954)
ego Savarigo et uxori mea Adosinda una cum filiis meis (Celanova 955)
Sigeredus Cresconiz ts. Vimara Savarigiz ts. Zanu Cresconiz ts. (Celanova 958)
Guimirus diaconus cf., Uistrarius diaconus cf., Sauarigus diaconus cf., (Sobrado 963)
Sauarigus seu et omnem thesaurum illius cum omni suo ornamento (Sobrado 964)
qui presentes fuerunt: Uictemirus ts., Sauarigus ts., Fortunius ts., Brandila ts. (Sobrado 965)
Froyla diaconus ubi presens fui. (CHRISTUS) Savarico Enegoniz. (CHRISTUS) Mito Gundesindiz. (CHRISTUS) (Samos 975)
Avoganus confessus ts. Trasaricus confessus ts. Savaricus confessus ts. Oduarius confessus ts. (Celanova 976)
Oduarius confesso cfr. Froilo manu mea cfr. Savarigus confessus cfr. domna Sanigia cfr. (Celanova 985)
Petrus episcopus conf., Fredenandus testis. Sauaricus testis. Gvdesteus testis. Felix testis. (TA 986)
Pelagio. Vimaredo. Miro. Christoforo. Lopon. Paterno. Gontoi. Savarigo. Florentio. Vimara. Vimaredo. (Celanova 989)
et illa que nobis dedit Savarico presbiter, et quinta de villa de Gigulfo (Celanova 989)
ego Savarigo presbiter hac vobis Cresconio confessus in Domino Deo eternam salutem. (…) era XXVIII post millesima. Savarigo presbiter in hac cartula firmitatis manu mea (signum) testes: Gigulfo. Constanzo. Gimundo. Onorigo. Asoredo. Paterno. Lopon. Gontoi. Savarigo. Florentio. ( Celanova 990)
Ordonius cfr. Guntinus cfr. Sigeredus presbiter cfr. Savaricus presbiter cfr, vel omnis congregatio monasterii Cellenove. (Celanova 993)
frater Baltarius cfr. Constanzo. Leovesendo. Danilla. Savarigo. Sunilla. ( Celanova 995)
discurrit in pumare de Abolos de Porto Pelurati sub domo Sauarizi; (CODOLGA: Carboeiro 997)
testes: Potenzo. Vederoi. Guntilla Ariastriz. Arrianu. Savarigu. Vilitrio. (Celanova 997)
de Sautomeri, Gualamirus ts. Savarigo ts. Dononon ts. Gomita ts. (Celanova 999)
frater Sentavi presbiter cfr.; frater Savaricus presbiter cfr.; Leovegildus presbiter cfr.; (Celanova 1000)
una ex subrinis nostris nomine Gudilone qui cum fratre nostro Sauarigo quia nostram causam regebat, scrituram falsitatis composuit, (Sobrado 1000)
dent de illa villa de Eirigo, det inde Savarico modios X de vinaduria II ( Celanova 1004)
ego Sando et Gontina uobis Sauarico presbiter. (CODOLGA: Carboeiro 1007)
et que ganavimus de Savarigo de Toldanos, vineas, terras, et in montes suam rationem; (Samos 1009)
filios Sauarizi id est; Vizoi cum filiis suis, Ioanne cum filiis suis (…) IIII.or nominatas Maria, Fagilo, Trodilli, Argilo et uarones Gondulfu et Sauaricu. (CODOLGA: Lalim 1010)
Vimara presbiter cfr. Levorigus confesus. Savarigus presbiter. Alvitus presbiter. (Celanova 1010)
Eodo fillavit mulier filia de Savarigo nostro homine de Vanate. Viliario habuit duas filias de Raiolo. (Celanova 1011)
Mondino et Eita sunt filios de Olervio, Savarigo est filio de Framila Analsiz (Celanova 1011)
et ipso pumare qui fuit de domno Savarigo integro cum suo terrneo et suo aquifluvio; (Samos 1011)
Guntinus presbiter cfr. Baltarius presbiter cfr. Savaricus presbiter cfr. Martinus presbiter cfr. (Celanova 1011)
Trasuarius abba, Gundesindo Sauariguiz, Frorentio Froilaz, (Sobrado 1019)
Veremudus cfr. Martinus cfr. Kendulfus cfr. Bufianus cfr. Gondulfus cfr. Savarigus cfr. Froilani cfr. (Celanova 1025)
ego Adosinda una cum filiis meis nominibus Savaricus, Odoinus, Aloitus, Gundesindus. (…) Postonio. Amico ts. Savaricus. Manillani ts. (Celanova 1025)
Guandilani confessi de monasterio Gunderami, Savaricus prepositus de monasterio Muisiolus. (Celanova 1025)
Nepozano ts. Viliulfo ts. Kendulfo ts. Savarigo ts. magister Savarigo qui notuit (Celanova 1028)
mancipios, mancipias: Menendus, Rudericus, Citi, Kalendici, Pelagius, Buysanus, Galendus, Iulianus, Sauarigus, Senior, Garsia, Froila, Mirus, Mundinus, Donnus, Dagaredus, Amicus, Sesnandus, Sanctonus (Sobrado 1037)
agnitio manus nostras roborem iniecimus. qui presentes fuerunt: Suario ts. Savarico ts. Sesgudo ts. Kinquila ts. Martino ts. (Celanova 1058)
Vimarani abba. Quintilani abba. Sisnandus abba. Cresconius abba. Savaricus abba. (CODOLGA: Santiago 1075)
vinea nostra propria quem habemus comparata de Gegulfo Savarigiz (…) item hereditatem qui fuit de Savarigo presbiter (Celanova 1075)
Gomeze Venegas, Godesteo Gontadici, Gontado Didaci, Arias Savariquici, (CODOLGA: Tui 1095)
ipsa villa que fuit de Savarigo et venit mihi in porcione inter meos iermanos et heredes (Samos s. XII)
Gonsalvus Roderici cf. Nuno Savarici cf. Laurencius Venegas cf. Pelagius Midiz cf (CODOLGA: Tui 1137)
filiabus uel neptionibus de Guterre Sauarigiz (CODOLGA: Carvoeiro 1151)
Pelagius Curvus cf. Joannes Tirante cf. Suerius Menendi cf. Arias Savarici cf. Oduarius Savarici cf. Fernandus Savarici cf. (CODOLGA: Tui 1151)


Som moitos os topónimos derivados deste antropónimo:

  • Chafaris / Chafarís (13 hab.- Cee, Crunha) ˂ 'Et est ipsa ecclesia cum predicto regalengo sita in terra de Nemancos iuxta fluuium Thoar sub monte Faro, diuisa per terminos et loca antiqua scilicet per Sauariz' (TTO 1219)


  • Savariz / Sabariz (11 hab.- Savinhao, Lugo)


  • Savaris / Sabarís (325 hab.- Baiona, Ponte Vedra)


  • Savaris / Sabarís (223 hab.- Ponte Vedra, Ponte Vedra)


  • Savaris / Sabarís (53 hab.- Vigo, Ponte Vedra)


  • Savariz / Sabariz (12 hab.- Amoeiro, Ourense)


  • Savariz / Sabariz (38 hab.- Lobeira, Ourense) ˂ 'in ripa Grou de villa quod dicunt Savariz' (Celanova 1077)


  • Savariz / Sabariz (1 hab.- Sam Amaro, Ourense) ˂ 'concedimus medietatem casalis de Sauariz, iacentem in filigresia sancte Eugenie de Eyres' (CODOLGA: Sam Clódio 1259)


  • Sam Pedro de Savariz / Sabariz (156 hab.- Rairiz de Veiga, Ourense) ˂ 'Sobrelo, Sabariz, Sancta Eolalia de Anfeod, Montiam, Uanguensis' (Celanova 1155) ˂ 'vinea nostra propria quam abemus in villa Savarici iuxta rivulum Sorice' (Celanova 1031)


  • Xavaris / Xabarís (16 hab.- Salzeda de Caselas, Ponte Vedra)


  • Xavariz / Xabariz (42 hab.- Cabanas, Crunha)


  • Xavariz / Xabariz (3 hab.- Monfero, Crunha) ˂ 'sca. Eolalia cum sua fiigrigia. Sauariz. et Ioani. et alio Ioani' (CODOLGA: Caaveiro 936)


  • Xavariz (20 hab.- Val de Avinho, Crunha)


  • Xavariz / Xabariz (11 hab.- Viveiro, Lugo)


  • +Savariz (extinto, Rodeiro, Pontevedra), em 'in loco qui vocatur Savarit in parrochia sancti Vincencii de Rodeyro in terra de Canba,' (CODOLGA: Osseira 1253)



Os anteriores derivam do genitivo *Sabarici. Do acusativo *Sabarigu:

  • Savarigo / Sabarigo (214 hab.- Bueu, Ponte Vedra)



É notável a palatalizaçom do s incial (cf. gal. xabom, português sabão), chegando á confusom Savariz ˃ Chavaris. Em Portugal:

  • Sabarigos (Marco de Canaveses, PO)


  • Sabaris (Castelo de Paiva, AV)


  • Sabariz (Bragança, BÇ)


  • Sabariz (Castelo de Paiva, AV)


  • Sabariz (Paredes de Coura, VC)


  • Sabariz (Viana do Castelo, VC)


  • Sabariz (Vila do Conde, PO)


  • Sabariz (Vila Verde, BR)


  • Savariz (Castro Daire, VI)



Nas Astúrias de fala galega:

  • Sabariz (Coanha, Astúrias) – no antigo convento lucense.



Em Castela e Leom:

  • Villasabariego (León)


  • Sabariego (Jaén)


  • Villasabariego de Ucieza (Palencia)



Förstemann recolhe: Suauarich, Soaberich, Suaverich (ADN: 1374) e Savaricus, Soavaricus, Sabaricus, Sabarich, Savarich (ADN: 1286).


B.8.- SAVARACUS ˂ PGmc *SWĒBARAKAZ


Antropónimo composto co segundo elemento *rakaz 'direito, recto':


ego Savaracus et uxor mea Frugina vobis pontifici domno Rudesindo episcopo (…) Savaracus in hanc kartula venditionis et uxor mea Frugina (Celanova 942)
Argimiro ts. Munio ts. Adefonso ts. Savarago ts. Osormeo ts (Celanova 1009)
Ranemiro, alio suo filio nomine Ariastre qui est casato, Savaraco Belidiz, Busiano, Oduario, Trasmondo (Celanova s. XI)


Tem deixado algum topónimo:

  • Savaraz (s.d..- Espasantes, Pantom, Lugo)



B.9.- SAVOY


Provavelmente, nome composto cum segundo elemento -oi / oy para mim impenetrável na sua orige e significado, por ser quase exclusivo da antroponímia germánica galego-portuguesa. Ainda que se poderiam interpretar como o produto da perda dum /n/ intervocálico desde um acusativo -one(m), i) esta perda nom se da nas fontes antes do século XI, sendo estes nomes anteriores, e ii) nom se conhecem formas paralelas -ai / ay derivadas de acusativos em -ane(m).


domna Flamula conf.; Froila ts., Theodemirus ts., Savoy ts (Samos 1020)


Tem deixado dous topónimos:



  • Savói / Saboi (12 hab.- Crecente, Ponte Vedra)


  • Savói / Saboi (s.d. hab.- Tordóia, Crunha)



B.10.- SABITO ˂ PGmc *SWĒBIWITAZ 'suevo-sábio'


Pode ser um composto cum segundo elemento PGmc *witaz 'sábio', ou um derivado co sufixo -iþ-:


Recemondus abba ubi presens fuit. Sabudi pbr. cum omne hereditate in hanc testamentum manu mea. (CDGH: Lugo 816)
item omnes qui erant de genere Sueyrii Ordonii uidelicet Sabido et Laurentius Carualio et Lupo Carualio (CODOLGA: Ourense 1220)


B.11.- SABITA f. ˂ PGmc *SWĒBIWITŌ


Forma feminina do anterior antropónimo:


ego Iga uobis domno Ero et domne Sauite. (Sobrado 920)
nos servus tuus Albarus et Sabita (…) Sabita confesa in hanc scriptura testamenti manu mea confirmo (CODOLGA: Sam Clódio 928)
ipso concilio et iudices, aut habuisset domnus Gutier et domna Sabida ipsa uilla de Anobre (…) uobis domno Guttier et domna Sabida (Sobrado 1027)






C.- OUTROS


Hao outros antropónimos e topónimos que semelham manter algum tipo de relaçom com estes antropónimos germánicos. Esta relaçom pode ser ou nom ser real.


C.1.- SABARDES



  • Sam Joám do Freixo de Sabardes (freguesia com 1132 hab.- Outes, Crunha)


  • Sabardes (29 hab.- Noia, Crunha)



Aparentemente, poderiam ser formas genitivas derivadas dum antropónimo *Sabardus ˂ PGmc *Swēbaharduz, como Suaphart. (ADN: 1274). Ainda nom tendo umha etimologia melhor (*Sabaretis?, com tema Sabar- como na terra medieval de Sabaria e sufixo -et- átono como em Nemitos ˃ Nendos), a ausência deste antropónimo nos registos galego-portugueses leva-me a desconfiar da anterior proposta.


C.2.- SYEPE, SUEGIPE


Antropónimo pouco frequente só presente em dous documentos de Celanova:


de Alvarelios medianos qui fiunt nostros, Zemal, Suepe, alio Suepe, Domengo, Donno, Vidubas, Donna, Gaudiosa, (Celanova 1026)
in Autario villa de Alvaro Lopiz integra, villa de Suegipe integra, villa de Cidi Revelliz integra, villa de Maiorina integra (…) in Laginella villa de Sueipe integra, villa de tio Sarracino integra, villa de frater Asiulfo (Celanova s.d.)


C.3.- SAPERUS


Provavelmente é um antropónimo latino, ou de tradiçom romana:


Fredenandus, conf. Nunius, conf. Saperus, conf. Frunimius testis. (TA 915)


C.4.- SAVENCHE


Localidade de Sárria, Lugo:

  • Savenche / Sabenche (30 hab.- Sarria, Lugo) ˂ ' hic in Costa Parami inter Saventi et illum caminum que ducit ad Sanctum Iacobum apostolum' (Samos 1089)



Deriva do antropónimo greco-latino Sabentius:
Sabentii ˃
˃ Saventi (leniçom [b] ˃ [β]) ˃
˃ Savenche (palatalizaçom como em Pena Folenche ˂ Pinna Fulgentii 'Castelo de Fulgente')


C.5.- SAVUZ


Lugar de Cartelhe, Ourense:

  • Savuz / Sabuz (61 hab.- Cartelhe, Ourense) ˂ 'hereditate de Savuci quam comparavit ille prepositus domnus Cresconius' (Celanova 1007)



Deriva do genitivo Sabucii, do nome latino Sabucius.


C.6.- SABAXANS


Topónimo abondoso. Aparentemente, som forma genitivas do antropónimo Sebastianos:

  • Savajans / Sabaxáns (156 hab.- Briom,Crunha)


  • Savajans / Sabaxáns (742 hab.- Vigo, Ponte Vedra)


  • Savajans / Sabaxáns (6 hab.- Vila Boa, Ponte Vedra)


  • Sam Mamede de Savajans / Sabaxáns (414 hab.- Mondariz, Ponte Vedra) ˂ 'Sancti Mametis de Sauaiaes' (CODOLGA: Tui 1156)



Possível evoluçom, que nom me satisfaz plenamente:
*Sebastianis ˃
˃ *Sevaschanes (leniçom [b] ˃ [β], e -sty- ˃ -sch-, medieval creschão ˂ CHRISTIANUM) ˃
˃ *Savaschães (abertura de /e/ átono em primeira sílaba ˃ /a/ e perda de /n/ intervocálico) ˃
˃ *Savachães (como BESTIAM ˃ becha)
˃ Savaxans / Sabaxans...


C.7.- SABARTÁM:


Lugar de Ribeira, Crunha:

  • Sabartám / Sabartán (s.d. hab.- Ribeira,Crunha)



Pode deriva dum antropónimo como Samaritanus ˃ *Samar'tano (gen. Samaritani), com /b/ ˃ /m/ (por equivalência fónica, melhor que por algumha forma de leniçom). Conhece-se em Galicia o feminino Samaritana ('et de sua mulier nomine Eiloni adsolbi illam mulier nomine Samaritana et suas ereditates', CODOLGA: Osseira 1098).









Comentarios

O máis visto no último mes