Belisarius

Abstract: The Germanic name Belisarius, in use during the Middle Ages, is the origin of several place names in Galicia and Portugal.


Belisarius era o nome do grande general de Justiniano, o imperador que sonhou com recobrar o Ocidente para o Império Romano. E Belisário, um germano nado na 'Germania' entre a Trácia e o Ilírico (Procopius, III, XI.20), foi a sua principal ferramenta, o apeiro co que venceu aos Vándalos de África e aos Godos da Itália.

O nome é recolhido por Förstemann (ADN: 256), sem que seja moi comum:

Belisar. 6. Feldherr kaiser Justinians sec. 6.

Belisarius P. I 285 (ehr. Moissiae.); VIII ofters;

Jord. und Corippus ofters; Paut. diac. I 25;

Fredegar; MG. chr. m. oft (var, Bil-} etc.

Belissarius Greg. Tur. Ill 32.

Belesar MG. 1. c. I 201; d. Ch. I.

Bilisar Mur. 1847, 2; 1852, 12.

Bilisar mit var. Bellisar hist. misc. 16.

Bilesarius M. sec. 6 (n. 141).

Pilsari MG. 1. c. II 456.

Velisarius M. a. 557 (n. 140).

Vilisarius MG. scr. rer. Langob. 411; gest. pontif.

I mehrm.; de lit. imperat. Ill 595.

Belsuarius eine var. in den gest. regg. Franc.

Belesari (gen.) Hbn. a. 662 (n. 99) aus Spanien.



Na Idade Média galega tampouco é moi frequente.

Belesarius ‹ PG. *Belis-harjaz: Belesarius, Belsarius, Balseiro

'Belesarius licet indigni presbiteri' (CODOLGA: Mondonhedo 871)

'Belsarius presbiter conf.' (Samos 904, doc. S-01)

'quod comparaui de Belesario in uilla Palatio de Sildares' (CODOLGA: Santiago 904)

'Vimara Semproniz ts.; Belsario ts.; Menendo ts.;' (Celanova 1003, doc. 241)

'ego frater Belsario vobis fratri Ariani' (Celanova 1067, doc. 38)

'frater Balseiro cum suo filio Eita, Sesnando Ferrioliz, alio Ferriolo cum suo iermano Tegiolo, Ramiro Viliulfiz, Ranulfo, Sesnando Onorigiz, Onorigo Balsariz cum sua iermana,' (Celanova 1074, 513)



A forma actual do nome teria sido Balseiro, de ter chegado até nos. Por outra banda, do seu genitivo temos um bom número de topónimos:

  • Sam Bartolomeu de Belesar (37 hab.- Chantada, Lugo)
  • Sam Lourenço de Belesar (1158 hab.- Baiona, Pontevedra) ‹ ' eremita Sancti Cosmetis cum suo couto et cum suis terminis, quomodo dividitur cum Varedo et cum Vayna et cum Moradi et cum Belsar' (CODOLGA: Oia 1135)
  • Sam Martinho de Belesar (422 hab.- Vilalba, Lugo) ‹ 'Sancta Maria de Guandaisco, Sanctus Iacobus de Buigani, Sanctus Martinus de Belsar' (Mondonhedo 1128)
  • Belesar (104 hab.- Coles, Ourense) ‹ 'et cum hominibus de Belsar' (CODOLGA: Ribas de Sil 1220)
  • Belesar (7 hab.- O Inço, O, Lugo)
  • Belesar (78 hab.- Lugo, Lugo) ‹ 'Argondi: Belsari: Villa de Iquilani ecclesia s. Andreae: Villa Somniari: media Teoderici' (CODOLGA: Lugo 1071)
  • Belesar (27 hab.- Savinhao, Lugo)
  • Belsar (15 hab.- Cerzeda, Crunha)
  • Belsar (15 hab.- Ourol, Lugo)
  • Belsar (10 hab.- Vilar Maior, Crunha)
  • +Saltus Balesari › Belsar (extinto, na Arnóia): 'in territorio Arnogie inter saltus Balesari et Saltubati, iuxta fluvio Eyres' (Celanova 889, doc. 36); 'id sunt inter Deva et Eiras (…) in Belsar' (Celanova s.d.)
  • +Belsar (extinto, na freguesia de Codesso, Boqueixom, Crunha) ' mando Marine Petri ame mee quantam hereditatem comparaui de Petro de Marauaiaens et de Martino de Marauaiaens in Belsar et in Saltu de Frogim in filigrisia sce. Eolalie de Codesso.' (CODOLGA: Camanzo 1253)


Em Portugal:

  • Balasar (Póvoa de Varzim, Porto)



Todas as formas actuais provem dumha mesma forma medieval, BelsarBelesari (perda de vogal átona, e de [e] ‹ [i] final tras [r]); máis tarde aparecerá umha vogal epentética para romper o grupo consonántico [ls]: Belesari › Belsar › Belesar


Comentarios

O máis visto no último mes